قبل از بررسی تخصصی اضطراب در سالمندان، به توضیح کلی درباره احساس اضطراب خواهیم پرداخت. اضطراب یک واکنش طبیعی در برابر ترس، ناامیدی، خطر و… می‌باشد. حس اضطراب مانند دیگر احساسات انسان اگر درجای درست و بصورت کنترل شده اتفاق بیوفتد موجب مدیریت بحران خواهد شد و از خطرات احتمالی جلوگیری خواهد کرد؛ اما اگر حس اضطراب برای دفعات مکرر در هر برحه زمانی برای فرد رخ دهد بطوریکه زندگی او را دچار مشکل کند، خطرناک تقی شده و باید درمان شود!
اضطراب در سالمندان چیست؟
اضطراب همان حسی است که بصورت ترس، دلهره و نگرانی بروز می‌کند و اگر بیش از حد باشد یک نوع اختلال روحی روانی بشمار می‌رود. اضطراب در همه رده‌های سنی برای انسان رخ می‌دهد. اما اضطراب در سالمندان بسیار رایج می‌باشد. حدود 20 درصد سالمندان به بیماری اضطراب مبتلا هستند. بیشترین نمود حس اضطراب در زمان ترس می‌باشد.
بر فرض مثال یک فرد از ارتفاع می‌ترسد و قرار گرفتن در مکان‌های بلند یا نگاه کردن به آنها حس اضطراب را در آنها تقویت می‌کند. برای رفع آن می‌توانید از یک مشاور کمک بگیرید. البته فرد سالمند باید اختلال خود را قبول کند و در پی درمان آن باشد.
انواع اضطراب کدام است؟
انواع مختلفی از اختلالات اضطراب وجود دارد که اکثراً ریشه در ترس دارد. در ادامه برخی از آنان را بیان خواهیم کرد.
- ترس غیرمنطقی
ترس شدید از چیزی که آسیب و خطر تهدید کننده‌ای برای فرد بدنبال نخواهد داشت و بصوت غیرمنطقی در او رخ می‌دهد. برخی از رایج‌ترین این نوع ترس‌ها شامل: ترس از ارتفاع، ترس از تاریکی، ترس از مکان در بسته، ترس از پرواز و… است. اغلب حس اضطراب در سالمندان می‌تواند ترس از تنهایی، ترس از آینده خانواده و… باشد. اگر سالمند شما بعد از فکر کردن به این موضوعات دچار اضطراب شدید یا حمله عصبی مانند (تپش قلب، درد سینه، تنگی نفس و..) شد، یعنی دچار اختلال شده است.
- اضطراب پس از سانحه
اگر پس از ایجاد یک رویداد فرد آسیب دیده باشد یا یکی از عزیزان او دچار آسیب و مشکل شده باشند، و فرد با قرار گرفتن در آن موقعیت دچار تحریکات عصبی و اضطراب شود به اصطلاح به PTSD دچار شده است. PTSD می‌تواند ناشی از حوادثی مانند: سرقت، تصادف، بلایای طبیعی (سیل و زلزله)، تجاوز و… باشد.
افرادی که به PTSD مبتلا هستند، پس از مدتی نسبت به افراد صمیمی زندگی خود بی‌حس می‌شوند. همچنین این افراد با یک خواب یا فکر کردن به آن موقعیت می‌توانند تصور کنند که آن اتفاق مجدد رخ داده و تبدیل به افرادی پرخاشگر شوند.
- ترس اجتماعی
این نوع از ترس زمانی رخ می‌دهد که فرد پس از قرار گرفتن در اجتماعات انسانی دچار اضطراب شدید شده. در چنین مواقعی یا از حضور در اجتماعات خودداری می‌کند و یا ممکن است در هنگام حضور در جمع بسیار ناراحت و مضطرب شود. برخی از سالمندان بدلیل ناراضی بودن از ظاهر و فیزیک خود دائماً نگران این می‌باشند که نکند کاری کنند که باعث خجالت شود و یا نگران قضاوت بقیه درمورد خودشان هستند.
از علائم اضطراب اجتماعی می‌توان به تعریق زیاد، لرزش اندام، مشکلات کلامی، سرخ شدن صورت اشاره کرد. این نوع اختلال اضطراب در سالمندان موجب از دست دادن دوستان فرد و در نتیجه تنها ماندن او خواهد شد.
- اختلال GAD
افراد مبتلا به GAD بیش از حد نگران یکسری مسائل هستند. مانند نگرانی مالی، نگرانی‌های خانوادگی و… از علائم این نوع اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این افراد به راحتی از خواب می‌پرند و هرگز خوابی عمیق و راحت ندارند.
- دچار خستگی مدام هستند.
- تعریق شدید
- نمی‌توانند آرامش خود را بدرستی حفظ کنن و معمولاً مضطرب هستند.
- شامل درد در ناحیه قفسه سینه، سر و عضلات می‌باشد.
- مشکل در بلع غذا
- احساس تنگی تنفس و گر گرفتگی
- تکرر ادرار
دلیل اضطراب در سالمندان چیست؟
گاهی افراد با افزایش سن و تغییر سبک زندگی، دچار ترس، استرس و نگرانی می‌شوند. بیشترین ترس سالمندان در این دوره می‌تواند ناتوانی در کار و فعالیت، ناتوانی در تامین مایحتاج زندگی، ترس از تنهایی، ترس از مریضی و وابسته شدن به دیگران باشد. اگر آنها را در رفع این ترس‌ها کمک نکنیم و به آنان آرامش خاطر ندهیم ممکن است روی سلامت روان سالمند تاثیر بد بگذارد.
تاثیر اضطراب بر سالمندان
اضطراب رابطه‌ی مستقیمی با حافظه دارد. افرادی که دچار اختلال اضطراب هستند پس از مدتی دچار افسردگی هم می‌شوند که موجب حواس پرتی و کاهش حافظه در فرد می‌شود. اگر اضطراب در سالمندان را کنترل نکنید و شدت بیابد، موجب فراموشی و آلزایمر در او خواهد شد. سالمندان باید درباره نگرانی‌های خود با یک پزشک متخصص صحبت کنند و پس از ریشه‌یابی به رفع آن اقدام کنند. ممکن است شیوه دارو درمانی یا روان درمانی برای سالمند تجویز شود.
عوامل موثر در اختلال اضطرابی کدام است؟
- سابقه خانوادگی
- بیماری‌ها ی روحی و روانی
- اندوه بزرگی که رفع نشده و منجر به افسردگی شده
- مصرف داروهای بدون نسخه و غیر مجاز
- بیماری زوال عقلی
- استرس‌های ناشی از افزایش سن
علائم اضطراب در سالمندان چیست؟
- افسردگی
- نگرانی بیش از حد
- دوری از اجتماع
- لرزیدن و احساس ضعف و ناتوانی
- بد خوابی
- وابسته شدن به الکل و داروهای مسکن برای رفع دلهره و آرام بخشی
- تپش قلب
- سایش دندان روی هم
- افزایش فشار خون
- تنگی نفس
- تعریق زیاد
- به هم ریختگی مزاجی (یبوست و اسهال)
- حالت تهوع
- کاهش اشتها
نکاتی برای کاهش اضطراب در سالمندان
- وجود خانواده‌ای شاد و سالم و یا استخدام پرستاری مناسب.
- تنظیم برنامه غذایی سالم و مفید برای سالمند. برای درک بهتر توصیه می‌کنیم مقاله رژیم مناسب برای سالمندان را مطالعه فرمائید.
- داشتن خواب کافی و با آرامش
- پخش موزیک‌های آرامش بخش
- رفتن به مکان‌هایی که دوست دارد و در آنجا احساس آرامش می‌کند.
- برای آنکه به سالم حس مفید بودن بدهید و از بروز افسردگی در او جلوگیری کنید، سالمند را به شرکت در فعالیت‌هایی که به آن علاقه‌مند است، تشویق کنید.
- نیایش و خواندن دعا
- انجام فعالیت‌های مفید ذهنی و روحی مانند یوگا
- کمک گرفتن از آنها در امور خانه مانند: کاشت گیاه، کمک در نگهداری فرزند
- صحبت کردن درمورد دوره سالمندی و بالا بردن اعتماد بنفس آنها
مجموعه نیکوکاران سلامت با در اختیار داشتن کادری از پرستاران مجرب و آموزش دیده در زمینه پرستار سالمند، مراقبت از سالمند و پرستار کودک همواره آماده خدمت‌رسانی به شما عزیزان است. تمامی پرستاران این مجموعه با گذراندن دوره‌های تخصصی روان درمانی و کمک‌های اولیه پزشکی، آماده همیاری سالمند عزیز شما هستند. با درخواست پرستار از مجموعه نیکوکاران سلامت می‌توانید از سلامت و بهبود روانی و جسمی سالمند خود آرامش خاطر بیابید.