آیا تاکنون متوجه وجود تیک در کودکان خود شده‌اید؟ مثلاً تکرار غیر ارادی یک حرکت مانند: پرش ابرو، پلک زدن‌های پی در پی و… اگر علائمی مانند تیک در کودک خود مشاهده می‌کنید خواندن این مقاله و بکار بستن توصیه‌های آن‌را به شما پیشنهاد می‌کنیم! برای اطلاع بیشتر از پرستار کودک رو لینک کلیک کنید .
تیک در کودکان چیست؟
به رفتارهایی که کودک بصورت ناگهانی، نامنظم و غیر ارادی در هر موقعیت (فارغ از مکان و زمان) تکرار می‌کند، بطوریکه بر رفتار عادی او تاثیر سو می‌گذارد را تیک عصبی می‌گویند. تیک‌های عصبی فقط در زمان بیداری رخ می‌دهد و در زمان خواب از بین می‌رود. وجود تیک در کودکان مقدمه‌ای برای بروز حالات و اختلالات عصبی گسترده‌تر در دوران بزرگسالی است. بنابراین تیک در کودکان را باید جدی گرفت و می‌بایست هر چه سریع‌تر برای درمان آن به پزشک معالج مراجعه فرمائید.
انواع تیک در کودکان
تیک در کودکان بی‌دلیل نیست و کودکانی که ناهنجاری‌های بیشتری دارند، بروز تیک در آنان شایع‌تر است. در واقع تیک عصبی پاسخی به مقابله با ناهنجاری‌های بوجود آمده در زندگی کودک است و بروز تیک، استرس و اضطراب کودک را کم می‌کند. تیک‌های عصبی نیز بر اساس نوع بروز آنان به دو دسته صوتی و حرکتی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام راه درمان مخصوص بخود را دارد.
تیک عصبی حرکتی
اگر کودک همواره یکسری حرکات را بصورت غیر ارادی و مدام تکرار کند. مانند: پلک زدن‌های سریع و پی در پی، تنگ و کوچک کردن چشم‌ها و یا گشاد کردن آن‌ها، زبان درازی، بالا انداختن شانه‌ها، تکان دادن مدام دست و پاها، ادا در آوردن، با پشت دست مدام لب‌ها و یا چشم‌های خود را پاک کند. در این صورت می‌توان گفت این کودک به تیک عصبی حرکتی مبتلا است.
تیک عصبی صوتی
اگر کودک در صحبت‌های خود مدام از یک کلمه استفاده کند و یا انتهای کلمات را بکشد، صدای بالا کشیدن مخاط بینی و یا در صحبت‌های خود ادای گریه کردن، سرفه کردن و… دربیاورد، می‌توان گفت که این کودک دچار تیک عصبی صوتی است.
علت ایجاد تیک در کودکان
تا اینجا متوجه شده‌اید که به چه حرکاتی تیک یا اختلال عصبی می‌گویند. از عوامل مهم در ایجاد تیک عصبی در کودکان می‌توان به وراثت، ژنتیک، کارکرد ناصحیح مغز و عوامل محیطی مانند قرارگیری در مکان‌های پراسترس و… اشاره کرد. طبق تحقیقات بعمل آمده وجود تیک عصبی در کودکان پسر بیشتر از کودکان دختر است. برخی از این عوامل عبارتند از:
- ژنتیک
بیماری‌های روانی ریشه وراثتی دارد و معمولاض از پدر و خانواده پدری به ارث می‌رسد. ممکن است تیک در کودکان نیز ارث از یکی از والدین و یا اقوام آنان باشد.
- استرس و تنش
زندگی در یک محیط پر تنش باعث زیاد شدن اضطراب و نگرانی در کودک می‌شود که در نتیجه آن تیک عصبی در کودک بوجود می‌آید. برای جلوگیری از چنین حالتی، یک محیط امن و شاد برای فرزند خود فراهم آورید و او را از هر گونه استرس دور کنید.
- اختلالات روانی
اختلالات روحی و روانی مانند افسردگی در کودکان به شکل تیک عصبی بروز می‌کند. گاهاً پیش می‌آید کودکی که دچار افسردگی است ناخن خود را مدام می‌جود و به خود آسیب می‌زند.
- وسواس فکری
گاهی وسواس‌های فکری منجر به تکرار یک حرکت می‌شود. به اصطلاح فردی که دچار وسواس فکری است، شرطی می‌شود و مدام یک حرکت را بصورت آزاردهنده تکرار می‌کند.
درمان تیک در کودکان
اکثر تیک‌های عصبی در سر، صورت و گردن ظاهر می‌شود. اختلالات عصبی با علائمی چون: بی اشتهایی یا پراشتهایی، جویدن ناخن، اختلال در خواب، احساس خستگی زودرس، بی‌قراری، ترس و عصبانیت همراه است. شروع تیک در کودکان معمولاً در سن 3 تا 7 سال می‌باشد. این تیک‌ها ممکن است بصورت خفیف، مزمن یا بصورت سندروم تورت باشند.
- در حالت تیک گذرا یا خفیف، انجام تیک عصبی معمولاً چند ثانیه است که در این صورت بیشتر از یکسال دوام ندارد و معمولاً طی چند هفته تا 6 ماه درمان می‌شود.
- ولی تیک عصبی مزمن، شدت بیشتری دارد و منشا آن مشکلات کارکردی مغز دارد. و اگر تیک بصورت مزمن باشد بیشتر از یکسال طول می‌کشد و ممکن است به دوران بزرگسالی فرد نیز منتقل شود و پیشرفته‌تر شود که در اینصورت زندگی اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به همین منظور ضروریست تا در مراحل ابتدایی برای درمان آن اقدام کنید.
- سندروم تورت (Tourette)، در این نوع فرد دارای چند تیک حرکتی با هم است و همچنین بیش از 1 سال درگیر تیک صوتی نیز می‌شود.
اگر کوک شما فقط در موقعیت‌های خاص دچار تیک عصبی می‌شود، می‌توان گفت شاید رفتار او ناشی از استرس در موقعیت خاصی باشد و اگر موضوع را ریشه‌یابی و برطرف کنید، کودکان درمان می‌شود. اگر والدین کودک در ریشه‌یابی مساله مستاصل هستند، می‌توانند کودک را به نزد یک پزشک و یا روانکاو حاذق برده و او با کودک شما صحبت کند و این موضوع را درمان کند. مجموعه نیکوکاران سلامت با در اختیار داشتن کادری مجرب و آموزش دیده در زمینه مراقب کودک و آموزش آن می‌تواند در حل این مساله شما را یاری کند.
کمک به درمان تیک در کودکان
- کودک را در مقابل آینه قرار دهید تا هنگام انجام تیک خود را مشاهده کند.
- شرایط زندگی کودک را مساعد کنید، به او آرامش دهید تا به اندازه کافی استراحت کند و او را از محیط‌های پرتنش و استرس‌زا دور کنید.
- با فراهم کردن بازی‌های مورد علاقه فرزندتان به او در تخلیه انرژی‌هایش کمک کنید.
- به کودک خود عشق بورزید! با بغل کردن و نوازش فرزندتان او را از استرس و تشویش دور خواهید کرد در نتیجه روند درمانش تسریع می‌شود.
- کودک را به جلسات مشاوره ببرید. او در طی این جلسات یاد می‌گیرد که احساسات خود را کنترل کند و بخود آسیب نزند.
- همزمان از دارو درمانی و رفتار درمانی برای درمان تیک استفاده کنید؛ زیرا هر کدام به تنهایی پاسخگو نخواهد بود. (تجویز دارو با نظر پزشک صورت می‌گیرد!)
طرز برخود با کودکی که دچار تیک عصبی است
رفتاری که از کودک مبتلا به تیک عصبی، سر می‌زند کاملاً غیر ارادی و ناخواسته است. کودک تسلطی بر کنترل آن ندارد. پس با او با خشونت رفتار نکنید، بر سر او فریاد نکشید یا او را تنبیه نکنید؛ زیرا با این کار یک محیط پر تنش برای او ایجاد می‌کنید که باعث بدتر شدن حالات او خواهد شد.
تلاش کنید بجای خشمگین شدن، محیط آرام و بدون استرسی برای کودک خود فراهم کنید و رفتار او را واکاوی کنید. ریشه بوجود آمدن این حالات را در وی پیدا کنید و سعی در رفع آن داشته باشید. اگر تیک عصبی فرزندتان بصورت شدید و مزمن بود حتماً برای درمان آن به پزشک مربوطه مراجعه فرمائید.