بیشتر والدین دوست دارند کودکشان قد بلندی داشته باشد. به همین خاطر تمام تلاش خود را در این راه به کار می‌گیرند. در رشد قد کودکان عوامل مختلفی همچون ژنتیک، تغذیه و ورزش نقش دارند که نقش ژنتیک بسیار مهم است. یعنی اگر پدر و مادر قد بلندی نداشته باشند، فرزند نیز ممکن است قد کوتاهی داشته باشد. اما با این وجود بازهم می‌توان با استفاده از غذاها و مکمل‌ها قد کودک را تا حدودی افزایش داد. در ادامه این نوشته قصد داریم شما را با عوامل موثر در رشد قد کودکان آشنا کنیم تا با رعایت آن‌ها بتوانید قد فرزندتان را افزایش دهید. البته بهتر است قبل از انجام هر کاری با متخصص کودکان مشورت کنید. برای مطالعه پرستار سالمند روی لینک کلیک کنید.
روند استاندارد رشد قد در کودکان به چه صورت است؟
به طور معمول رشد قد کودکان در سنین مختلف متفاوت است. قد کودک تا سن 1 سالگی باید به 68 الی81 سانتی‌متر برسد. بعد از آن هم تا سن بلوغ به طور میانگین سالیانه 5 سانتی‌متر افزایش می‌یابد. بعد از بلوغ نیز ممکن است به سرعت 10 سانتی‌متر در سال برسد. جالب است بدانید روند استاندارد رشد قد در دختران و پسران نیز متفاوت بوده که در ادامه بیشتر با آن‌ها آشنا خواهیم شد.
رشد قد در پسران چگونه است؟
رشد قد در کودکان پسر با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد و این رشد ممکن است تا پایان نوجوانی ادامه داشته باشد. جهش رشد پسران در دوران بلوغ اتفاق افتاده و در این زمان هر ساله حدود 7 الی 8 سانتی‌متر رشد می‌کنند.
رشد قد در دختران چگونه است؟
رشد قد دختران در دوران کودکی سریع بوده و هنگامی که به بلوغ می‌رسند، با سرعت چشمگیری قد آن‌ها بیشتر می‌شود. به طور معمول جهش قد دختران در سن 10 الی 14سالگی اتفاق افتاده و به قد بزرگسالی خود می‌رسند. بعد از این مدت نیز رشد قد متوقف می‌شود. سرعت رشد قد در این دوران بین 3 الی 6 سانتی‌متر در سال است.
در جدول زیر می‌توانید رشد قد کودکان را به طور دقیق مشاهده کنید.
| سن |
قد به سانتی متر |
| 1 سالگی | 68 الی 81 |
| 2 سالگی | 80 الی 94 |
| 3 سالگی | 90 الی 103 |
| 4 سالگی | 94 الی 110 |
| 6 سالگی | 106 الی 124 |
| 8 سالگی | 119 الی 137 |
| 10 سالگی | 127 الی 149 |
نقش تغذیه در رشد قد کودکان
یکی از عوامل مهم در رشد قد، تغذیه است. اگر کودکان در دوران رشد از تغذیه مناسبی برخوردار باشند، قد آن‌ها نسبت به نسل قبل از خود افزایش پیدا می‌کند. از مهمترین مواد غذایی که نقش موثری در رشد قد و رشد استخوان‌ها دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- پروتئین‌ها: این مواد باعث عملکرد بهتر سیستم ایمنی شده و در ترمیم بافت‌ها نقش کلیدی دارد.
- ریز مغذی‌ها: موادی مانند کلسیم، منیزیم، فسفر و ویتامین D در رشد قد کودکان نقش دارند.
- پروبیوتیک‌ها: نوعی باکتری مفید بوده که در غذاهای تخمیر شده پیدا می‌شود.
غذاهای مضری که از رشد قد کودکان جلوگیری می‌کند
امروزه غذاهای زیادی در رژیم غذایی کودکان وجود دارد که برخی از آن‌ها مضر بوده و علاوه بر ایجاد مشکلات در بدن، از رشد قد نیز جلوگیری می‌کنند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
- آدامس: در آدامس هیچ ماده مغذی وجود ندارد بلکه قند موجود در آن می‌تواند باعث بروز بیش فعالی در کودک شود. در نتیجه کودک رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهد و فرایند رشد قد با اختلال مواجه می‌شود.
- آب میوه‌های صنعتی: کالری و قند این آب میوه‌ها بالا بوده و با ایجاد حفره‌هایی در بافت استخوانی، رشد قد کودکان را با اختلال مواجه می‌کنند. به همین خاطر طبق دستورالعمل آکادمی اطفال آمریکا، مصرف این مواد برای کودکان زیر یک سال ممنوع است.
- بستنی‌های صنعتی: بستنی‌هایی که در سوپر مارکت‌ها به فروش می‌رسد از خامه و شکر درست شده و حاوی موادی به نام امولسیفایر هستند. این مواد عملکرد باکتری‌های معده را با اختلال مواجه کرده و در نتیجه وزن کودک افزایش می‌یابد و رشد قد مختل می‌شود.
- پاپ کورن و پفک‌های صنعتی: یکی دیگر از وعده‌هایی که در رشد قد کودکان اختلال ایجاد می‌کند، پفک و پاک کورن است. این مواد تاثیر بسیار منفی در جذب مواد دیگر توسط بدن دارند. بهتر است خودتان در خانه و روی اجاق گاز مقداری پاپ کورن درست کنید.
- نوشیدنی‌های گازدار: نوشابه‌ها سرشار از مواد قندی بوده و حاوی مهارکننده‌های کلسیم هستند؛ بنابراین از جذب کلسیم در بدن جلوگیری کرده و در نتیجه مانع رشد قد کودک می‌شود.
- غذاهای چرب و کربوهیدرات دار: غذایی‌هایی مانند فست‌فودها، نان، پاستا و برنج، تاثیر منفی در رشد قد دارند.
- عسل: شاید برای شما تعجب‌آور باشد ولی عسل برای کودکان زیر یکسال بسیار خطرناک است. باکتری سمی در عسل می‌تواند باعث ایجاد بیماری به نام بوتولیسم در کودک شده و در نتیجه روی سیستم ایمنی تاثیر منفی بگذارد. اما بعد از یک سالگی مصرف عسل مشکلی ندارد.
متاسفانه بسیاری از موادی که در بالا گفتیم در رژیم غذایی کودکان قرار دارد. والدین باید این موارد را جدی گرفته و هر چه سریع‌تر مواد غذایی مناسب را جایگزین کنند. همچنین در صورتی که به دلیل مشغله‌های کاری فرصت کافی برای نگهداری از کودک را ندارید، می‌توانید از خدمات مراقب کودک مجموعه نیکوکاران سلامت استفاده کنید.
رژیم غذایی موثر در بهبود رشد قد کودکان کدام است؟
رژیم غذایی موثر به رژیمی گفته می‌شود که از مواد غذایی مناسب برای رشد قد کودکان استفاده شود. در ادامه می‌توانید فهرستی از این مواد غذایی را مشاهده کنید که با قرار دادن آن‌ها در رژیم، رشد قد فرزندتان بهبود پیدا می‌کند.
- شیر: در شیر انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، فسفر و منیزیم وجود دارد که به رشد استخوان کودکان کمک می‌کند.
- تخم مرغ: دومین ماده غذایی مناسب برای رشد قد کودکان تخم مرغ است. در تخم مرغ حدود 6.5 گرم پروتئین به همراه همه اسید آمینه‌های ضروری وجود داد.
- گوشت قرمز: این مواد سرشار از پروتئین و ریز مغذی‌ها از جمله آهن است. این مواد می‌توانند از کم خونی کودک جلوگیری کنند. چرا که کم خونی تاثیر منفی بر روی رشد قد دارد.
- حبوبات: عدس، لوبیا سیاه، لوبیا قرمز و لوبیا چیتی حاوی انواع پروتئین، کلسیم و فیبر غذایی بوده که برای رشد قد ضروری هستند.
- آجیل‌ها: بادام، پسته، گردو، تخمه کدو و دانه آفتابگردان سرشار از منیزیم، پروتئین، اسید‌های چرب امگا 3 و کلسیم هستند. این مواد برای سلامت استخوان و مفاصل ضروری بوده و در رشد قد نقش موثری دارند.
- میوه‌ها: میوه‌هایی همچون زردآلو، کیوی، آناناس و پرتقال حاوی مقدار زیادی کلسیم و مواد معدنی دیگر بوده که در رشد استخوان‌ها نقش دارند.
علاوه بر این مواد، استفاده از غلات، دانه‌ها (کنجد، چیا)، گوشت سفید و سویا نیز می‌توانند به رشد قد کودکان کمک کنند.
راهکارهای موثر در بهبود رشد قد کودکان کدام است؟
در رشد قد کودک عوامل متعددی دخیل هستند. یکی از این موارد مواد غذایی بود که در بالا آن را به طور کامل توضیح دادیم. اما علاوه بر آن، ورزش کردن و خواب کافی نیز نقش موثری در قد دارند. کم خوابی ممکن است در بزرگسالی تاثیر زیادی بر روی بدن افراد نداشته باشد اما در کودکان و نوجوانان این مساله فرق می‌کند. بدن کودکان در هنگام خواب هورمون رشد یا HGH را ترشح می‌کند. در صورتی که نوجوانان و کودکان خواب کافی نداشته باشند، تولید این هورمون با اختلال مواجه شده و ممکن است منجر به کوتاهی قد شود. خواب قبل از ساعت 9 شب باعث می‌شود بیشترین هورمون رشد در بدن آن‌ها ترشح شود.
کدام ورزش ها در رشد قد کودکان موثر است؟
ورزش کردن باعث رشد ماهیچه‌ها و استخوان‌ها شده و تولید هورمون رشد را افزایش می‌دهد. کودکان بهتر است در طول روز حداقل 1 ساعت ورزش کنند. این ورزش می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
- تمرین‌های انعطاف‌پذیری مثل یوگا
- تمرین‌های قدرتی مثل دراز نشست و بارفیکس
- تمرین‌های هوازی مثل دوچرخه سواری، شنا و طناب زدن
یکی از ورزش‌هایی که افراد فکر می‌کنند باعث رشد قد کودکان می‌شود، ورزش ژیمناستیک است. اما در حقیقت هیچ پاسخ دقیقی برای این مورد وجود ندارد. حتی برخی از مطالعات نشان می‌دهد که تمرینات شدید ژیمناستیک می‌تواند باعث تاخیر در رشد قد شود؛ بنابراین بهتر است قبل از فرستادن کودک به یک باشگاه ورزشی از متخصص کودکان مشورت بگیرید.
کدام مکمل های دارویی در رشد قد کودکان موثر است؟
علاوه بر قراردادن مواد غذایی مناسب در رژیم کودک، می‌توانید از مکمل‌های دارویی نیز استفاده کنید. البته مصرف این مکمل‌ها باید طبق نظر پزشک صورت بگیرد. برخی از مکمل‌ها عبارتند از:
- ویتامین D
- ویتامین B1
- ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
- ویتامین C (اسید اسکوربیک)
- فسفر
- کلسیم
همچنین برخی از متخصصان داروی سوماتروپین را تجویز می‌کنند که یک نوع هورمون رشد مصنوعی است. البته استفاده از این دارو عوارضی را به دنبال دارد که ممکن است با مشکلات تنفسی، گوش درد، سردرد، حالت تهوع و… مواجه شوید.
یکی از عوامل مهم در رشد قد کودکان ژنتیک است. اما با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و استفاده از برخی مکمل‌ها می‌توانید تا حدودی به رشد قد فرزندتان کمک کنید. همچنین ورزش کردن و خواب کافی نیز نقش بسیار مهمی در رشد قد دارد. به همین خاطر والدین باید زمان بیشتری را به کودکان خود اختصاص دهند تا سلامت آن‌ها حفظ شود. شرکت پرستاری نیکوکاران سلامت برای کمک به والدین در نگهداری کودک، خدمتی تحت عنوان پرستار کودک دارد که از پرستاران باتجربه و آموزش دیده برای نگهداری کودک و یا سالمند استفاده می‌کند.
سوالات متداول
رشد قد تا چه سنی ادامه دارد؟
رشد قد در دختران تا اوایل نوجوانی و در پسران تا اواخر نوجوانی ادامه دارد.
در رشد قد چه عواملی تاثیر گذار هستند؟
ژنتیک، تغذیه سالم، ورزش و خواب کافی از مهمترین عوامل به شمار می‌روند.
آیا بعد از بلوغ امکان افزایش قد وجود دارد؟
بله، افزایش قد تا پایان بلوغ و حتی بعد از آن نیز وجود دارد.